''σκαλωσιά''...προς τη γνώση Εαυτού

...περί ψυχοθεραπείας και αυτογνωσίας- Βαλάντης Χουτοχρήστος -Ψυχολόγος,Ψυχοθεραπευτής & Συνυπεύθυνος Ομάδας ''ΠΡΟΒΑΛΛοντας...''


Καλωσήρθατε στο προσωπικό μου blog!

Ο όρος ''σκαλωσιά'' είναι εμπνευσμένος απο τον ψυχολόγο Lev Vygotsky, ο οποίος μελέτησε αρκετά την έννοια της γνώσης και τις διαδικασίες μάθησης, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη σχέση εκπαιδευτικού και μαθητή.Χρησιμοποίησε δε τον όρο ''scaffolding'', που μεταφράζεται με τον όρο ''πλαίσιο στήριξης'' ή ''σκαλωσιά'', για να περιγράψει την διαδικασία μάθησης μέσα από την σχέση δασκάλου και μαθητή. Στόχος- κατα τον Vygotsky- του εκπαιδευτικού είναι να βοηθήσει με ''σκαλωσιές'' τον μαθητή του να εσωτερικεύσει τη γνώση και, έπειτα, να προχωρήσει ο ίδιος πια μόνος και έμπειρος στο δρόμο της μάθησης
,της κάθε νέας μάθησης...

Κάπως έτσι ορίζεται και για μένα ο δρόμος της ψυχοθεραπείας, αλλά και η σχέση του θεραπευτή με τον αναλυόμενό του...

Σάββατο 18 Ιουνίου 2011


'' Ο δήμιος του Έρωτα'' (απόσπασμα)- ΙΡΒΙΝ ΓΙΑΛΟΜ

"Δεν μ'αρέσει να δουλεύω με ερωτευμένους. Ίσως γιατί τους ζηλεύω- κι εγώ ο ίδιος λαχταράω να μαγευτώ. Ίσως πάλι γιατί ο έρωτας και η ψυχοθεραπεία είναι μεταξύ τους ασύμβατα. Ο καλός θεραπευτής πολεμάει το σκοτάδι και ζητάει το φως, ενώ ο έρωτας συντηρείται από το μυστήριο και καταρρέει μόλις αρχίσεις να τον εξετάζεις σχολαστικά. Κι εγώ σιχαίνομαι να γίνομαι ο δήμιος του έρωτα".


Πέμπτη 16 Ιουνίου 2011


Θέλω...

Θέλω να με ακούς χωρίς να με κρίνεις
Θέλω τη γνώμη σου χωρίς συμβουλές
Θέλω να με εμπιστεύεσαι χωρίς απαιτήσεις
Θέλω τη βοήθειά σου και όχι να αποφασίζεις για μένα
Θέλω να με προσέχεις χωρίς να με ακυρώνεις
Θέλω να με κοιτάς χωρίς να προβάλλεις τον εαυτό σου σε μένα
Θέλω να με αγκαλιάζεις χωρίς να με κάνεις να ασφυκτιώ
Θέλω να μου δίνεις ζωντάνια χωρίς να με σπρώχνεις
Θέλω να με υποστηρίζεις χωρίς να με φορτώνεσαι
Θέλω να με προστατεύεις χωρίς ψέματα
Θέλω να με πλησιάζεις χωρίς να εισβάλλεις
Θέλω να ξέρεις τις πλευρές μου που πιο πολύ σε ενοχλούν
Να τις αποδέχεσαι και να μην προσπαθείς να τις αλλάξεις
Θέλω να ξέρεις… πως σήμερα μπορείς να βασίζεσαι πάνω μου…ΧΩΡΙΣ ΟΡΟΥΣ

''Ιστορίες να σκεφτείς''- Χόρχε Μπουκάϊ

Δευτέρα 6 Ιουνίου 2011


« ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΜΑΣ ΗΛΙΚΙΑΣ» απόσπασμα
Alice Miller -ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ

''…Η ζωή του καθενός είναι γεμάτη από ψευδαισθήσεις, ίσως επειδή η αλήθεια συχνά μας φαίνεται αβάσταχτη. Κι όμως, η αλήθεια είναι τόσο αναγκαία, που η άγνοιά της έχει υψηλό κόστος, το οποίο μπορεί να εμφανιστεί με την μορφή σοβαρών ασθενειών. Χρειάζεται λοιπόν να προσπαθήσουμε, ακολουθώντας μια μακροχρόνια διαδικασία, να ανακαλύψουμε τη δική μας προσωπική αλήθεια, μια αλήθεια που μπορεί να μας προκαλέσει πόνο πριν μας προσφέρει μια νέα αίσθηση ελευθερίας. Αν, αντίθετα, επιλέξουμε να αρκεστούμε σε μια διανοητική γνώση, θα παραμείνουμε στη σφαίρα των ψευδαισθήσεων και της εξαπάτησης του εαυτού μας.

Δεν μπορούμε να σβήσουμε τις ζημιές που έγιναν μέσα μας κατά την παιδική μας ηλικία, αφού δεν μπορούμε να αλλάξουμε ούτε στο παραμικρό το παρελθόν μας. Μπορούμε όμως να αλλάξουμε και να αναδιοργανώσουμε τον εαυτό μας και έτσι να ξανακερδίσουμε τη χαμένη μας ενότητα, αν αποφασίσουμε να κοιτάξουμε από πολύ κοντά και να συνειδητοποιήσουμε τη γνώση που έχουμε αποθηκεύσει στο σώμα μας για αυτά που έγιναν στο παρελθόν.

Αυτός ο δρόμος σίγουρα δεν είναι εύκολος, σε πολλές περιπτώσεις όμως είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε επιτέλους να αφήσουμε πίσω μας την αόρατη και απάνθρωπη φυλακή της παιδικής μας ηλικίας.

Μόνο έτσι μπορούμε να μετατρέψουμε τον εαυτό μας από το ανίδεο θύμα που ήταν στο παρελθόν σε υπεύθυνο άτομο, που γνωρίζει τη δική του ιστορία και μπορεί να ζήσει μαζί της.

Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Δεν θέλουν να γνωρίζουν τίποτα από την προσωπική τους ιστορία και έτσι δεν συνειδητοποιούν ότι, στην ουσία, η ιστορία τους τους καθορίζει συνεχώς στο παρόν. Συνεχίζουν να ζουν μέσα στην απωθημένη και ανεπίλυτη κατάσταση που παγιώθηκε στην παιδική τους ηλικία. Δεν συνειδητοποιούν ότι φοβούνται και αποφεύγουν κινδύνους οι οποίοι, παρ’ όλο που κάποτε ήταν πραγματικοί, εδώ και πολύ καιρό έχουν πάψει να είναι. Καθοδηγούνται από ασυνείδητες αναμνήσεις και απωθημένα συναισθήματα και ανάγκες, τα οποία, όσο παραμένουν ασυνείδητα και αξεδιάλυτα, συχνά καθορίζουν, με σχεδόν διαστροφικό τρόπο, καθετί που κάνουν ή δεν κάνουν...''

Τετάρτη 1 Ιουνίου 2011


«Το να αγνοούμε είναι εξουθενωτικό. Κι ακόμη
περισσότερο να νομίζουμε ότι ξέρουμε.» Φίλιπ Ροθ


Κείμενο του Γιώργου Βέη -Ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας Πηγή: www.psychoanalysis-psychotherapy.gr Επιστ.Περιοδικό Ε.Ε.Ψ.Ψ.''Διάλογοι για την Ψυχανάλυση-Ψυχανάλυση και Γραφή''


Στο βαθμό που «η πραγματικότητα είναι προϊόν της
πιο μεγαλειώδους φαντασίας», όπως κατέδειξε μιαν
ολόκληρη ζωή ένας από τους κορυφαίους ποιητές
του περασμένου αιώνα, ο Γουόλας Στίβενς,
οφείλουμε να αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στα όσα
μας παρουσιάζει εντατικά το κάτοπτρο της
λογοτεχνίας. Οίκοθεν νοείται ότι τις εγγενείς
ποιότητες της τέχνης καθόλου τις έχει δει ξεκάθαρα
και έγκαιρα η ψυχανάλυση. Έστω, για τις ανάγκες
της εποπτικής στιγμής, η εξής εμβληματική θέση: «Η
τέχνη είναι ένα είδος έμφυτης παρόρμησης που
κυριεύει τον άνθρωπο και τον κάνει όργανό της. Ο
καλλιτέχνης δεν είναι άτομο προικισμένο με
ελεύθερη βούληση που επιδιώκει τους δικούς του
σκοπούς, αλλά ένας άνθρωπος που επιτρέπει στην
τέχνη να υλοποιήσει τους σκοπούς της μέσα από τον
ίδιο. Είναι ο συλλογικός άνθρωπος, ένας άνθρωπος
που βιώνει, εκφράζει και διαπλάθει την ασυνείδητη
ψυχική ζωή της ανθρωπότητας. Αυτό είναι το φορτίο
του, το λειτούργημά του, και γι’ αυτό θυσιάζει την
καθημερινότητά του.» (Ιδέτε C. G. Jung, Το πνεύμα
στον άνθρωπο, την τέχνη και τη λογοτεχνία, εκδόσεις
Ιάμβλιχος, σελ. 69). Εξ ου και ο ανυπόκριτος
ενθουσιασμός των παλαιοτέρων στοχαστών, οι
οποίοι κάποια στιγμή διείδαν, στη Δύση
τουλάχιστον, τη σημασία του λογοτεχνικού
διαβήματος σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αναφορών και
αυτοαναφορών. Διακρίνω: «Ο ελιγμός του ποιητικού
ψεύδους: Το ποίημα δεν μπορεί παρά να
αντιμετωπίζεται ως προϊόν άδολου μόχθου για την
αποκάλυψη της αλήθειας. Το ιδανικό του ποιήματος
είναι η σύνθεση όλων των ιδεών σε μια συμπαγή και
καθολική εικόνα του κόσμου. Αυτό δεν είναι ούτε
θεωρία, ούτε ιδεολογία, αλλά στάση απέναντι στον
κόσμο, μια στάση που χαρακτηρίζεται από
δημιουργικό ενθουσιασμό και σεβασμό στη
συμπαντική αρμονία», έλεγε ο Πίκο ντελα
Μιράντολα: «Φανταστείτε πόσο γενναιόδωρος είναι
ο Θεός και πόσο τυχερός είναι ο άνθρωπος! Καθέναςμπορεί να είναι αυτό που ο ίδιος επιλέγει να είναι। Τοζώο βγαίνει από τη μήτρα της μάνας του, φορτωμένο
με την περιουσία του. Άλλη δεν πρόκειται ν’
αποκτήσει, ώσπου να πεθάνει. Οι ιδέες είναι από την
αρχή ό, τι θα παραμείνουν αιώνια. Ο άνθρωπος, όταν
πλάστηκε, πήρε από τον πατέρα αμέτρητους
σπόρους, για κάθε είδος και κάθε τρόπο ζωής. Αν
σπείρει ιδέες, θα γίνει άγγελος και τέκνο Θεού. Κι αν
πάλι, δεν θελήσει να προχωρήσει προς το κέντρο του
κόσμου, η ψυχή του θα ενωθεί με τον Θεό, μόνη στο
σκοτάδι του Θεού, που είναι υπεράνω όλων και θα
ξεπεράσει σε ύψος κάθε πλάσμα. Αν δεν
θαυμάσουμε ένα πλάσμα με τόσο εκπληκτική
ικανότητα μεταμόρφωσης, τι θα θαυμάσουμε;» [Το
αποθησαυρίζει ο ποιητής Γιώργος Μπλάνας στο
κείμενό του για την Κική Δημουλά, περιοδικό «Η
λέξη», τ. 194, Οκτώβρης – Δεκέμβρης 2007].
Ο συγγραφέας ειδικότερα, που σέβεται την
αποστολή του σήμερα, σε μιαν άχαρη εποχή
ιδιάζοντος και συνεχούς κατακερματισμού, δεν
περισπάται από την δράση των αληθοφανών
δεδομένων, αλλά αναζητεί τα ουσιαστικότερα. Το
κεκρυμμένο ή και λεγόμενο μυστικό στοιχείο είναι
εν τέλει γι’ αυτόν το κατ΄ εξοχήν υλικό. Η
συνεισφορά της λογοτεχνίας στην αποκωδικοποίηση
των σημάτων της περιρρέουσας ατμόσφαιρας έχει
βεβαίως διερευνηθεί πολλαπλώς. Τα όρια
διαστέλλονται αενάως, οι ερμηνείες
επαναδιαπραγματεύονται την αντικειμενικότητα. Η
λογοτεχνία παραμένει η κατ΄ εξοχήν αρμοδία για να
καταγράψει και να αιτιολογήσει στο μέτρο του
δυνατού τα παράδοξα που διέπουν την πολλαπλή
διάσταση των ορατών και των αοράτων. Θυμίζω,
μεταξύ άλλων, τα παρακάτω συναφή: «η
μυστικιστική παράδοση, την οποία θα μπορούσα να
αποκαλέσω το κομμάτι της Ασίας μέσα στον δυτικό
άνθρωπο, από την αρχή του Ευαγγελίου ίσαμε τη
σύγχρονη εποχή δεν έπαψε να επιμένει σε μια θέαση
της αλήθειας πέρα από την ορθολογική κατανόηση,
πέρα από τη λογική, πέρα από τον πειραματικό
έλεγχο ή την αναίρεση. Υπάρχει, λένε, κάπου μια
«αλήθεια υψηλότερη από την αλήθεια», προϊόνάμεσης μυστικιστικής αποκάλυψης.» (Ιδέτε, Τζωρτζ
Στάινερ Νοσταλγία του απολύτου, μετάφραση
Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδόσεις Άγρα, 2007).
Και η επόμενη δήλωση είναι πρωτογενής και
διατηρεί αμείωτη την παρρησία της επί ένα σχεδόν
αιώνα: «Οι ποιητές και οι μυθιστοριογράφοι είναι
πολύτιμοι σύμμαχοι-οφείλουμε να εκτιμάμε την
μαρτυρία τους πάρα πολύ, διότι επίστανται πολλών
τινών, τα οποία η δική μας σχολική σοφία δεν θα
μπορούσε ακόμα να ονειρευτεί. Είναι διδάσκαλοι σε
ό, τι αφορά στη γνώση της ψυχής σε μας τους
κοινούς ανθρώπους, διότι αντλούν από πηγές, τις
οποίες δεν έχουμε εισέτι καταστήσει προσιτές στην
επιστήμη.» Ο Φρόιντ καταθέτει εδώ μια πάγια αρχή
του: η τέχνη του λόγου προπορεύεται σαφώς της
όποιας «πραγματικότητας», η λογοτεχνία δεν
διορθώνει απλώς τον κόσμο, αλλά τον
επαναπροβάλλει άρτιο.(Ιδέτε εν προκειμένω Délire et
Rêves dans la Gradiva de Jensen). Άλλωστε πολλές
δεκαετίες μετά την διατύπωση αυτής της
ετυμηγορίας, η οποία κατ’ ουσίαν προωθεί αμέσως
και από τη δική της πλευρά τη συστηματική μελέτη
της δημιουργικής γραφής από την ψυχανάλυση,
εξακολουθεί να ισχύει η ίδια γραμμή αντιμετώπισης
του είναι και του γίγνεσθαι, ιδίως σε ό, τι αφορά στον
δυτικοευρωπαϊκό χώρο. Στο σημείο αυτό η καντιανή
επανάσταση στο χώρο της σκέψης, ότι δηλαδή «την
πραγματικότητα δεν την αντιλαμβανόμαστε απλώς,
αλλά τη συνιστούμε οι ίδιοι», εξακολουθεί να
εμπνέει παραγωγικά την καλλιτεχνική δημιουργία.
Αυτό το οποίο δρα εξακολουθητικά πίσω από τα
φαινόμενα, ανακαλύπτεται διορατικά. Η ψυχανάλυση
άντλησε και θα αντλεί από τη λογοτεχνία όχι μόνον
ερμηνευτικές κλείδες, αλλά την ίδια την
αναγκαιότητα της δικής της αποστολής.
Τα ανωτέρω δεν υποδηλώνουν ότι η λογοτεχνία έχει
τελικώς κλείσει τον κύκλο της. Υπάρχει πάντα
ανοικτό το ενδεχόμενο της εκ των έσω ριζικής της
ανανέωσης. Οι ενδεικτικές αναφορές του Φλωμπέρ,
που έπονται, πιστοποιούν την ενδότερη αυτή
ανησυχία του συγγραφέα εν γένει: «Η γλώσσα είναι
σαν ραγισμένο τύμπανο που το χτυπάμε ρυθμικά για
να χορεύουν οι αρκούδες, ενώ στην πραγματικότητα
λαχταρούμε να συγκινήσουμε τ’ άστρα για να μας
λυπηθούν.[…] Ενδέχεται, μετά τον Σοφοκλή, να
είμαστε όλοι κατάστικτοι πρωτόγονοι. Αλλά στην
Τέχνη υπάρχει κάτι διαφορετικό από την ακρίβεια
των γραμμών και τη στιλπνότητα των επιφανειών. Η
πλαστικότητα του ύφους δεν είναι τόσο πλατιά όσο
ολόκληρη η ιδέα… Διαθέτουμε πολυάριθμα
πράγματα, αλλά όχι ισάριθμες μορφές.» (Ιδέτε
αντιστοίχως Μαντάμ Μποβαρύ και Πρόλογος στη
ζωή του συγγραφέα, στο Ζακ Ντεριντά, Η γραφή και η διαφορά, μετάφραση: Κωστής Παπαγιώργης,
εκδόσεις Καστανιώτη, 2003.) Πρόκειται για την ίδια
έγνοια, την ίδια αγωνία ολοκληρώματος που
κατέτρυχε, ως γνωστόν, και τον Λούντβιχ
Βιτγκενστάιν: «Αισθανόμαστε πως ακόμα και αν
δοθούν απαντήσεις σε όλες τις δυνατές
επιστημονικές ερωτήσεις, το προβλήματα της ζωής
μας δε θα τα έχουμε καν αγγίξει. Φυσικά τότε δε
μένει πια καμιά ερώτηση και αυτό ακριβώς είναι η
απάντηση.»(Ιδέτε Tractatus Logico-philosophicus,
6:52, μετάφραση: Θανάσης Κιτσόπουλος, εκδόσεις
«Παπαζήσης», 1978.)
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, θα υποστήριζα ότι
το όνειρο της ψυχανάλυσης ταυτίζεται με ένα μέρος
του ονείρου της λογοτεχνίας.
Όπως ακριβώς τα όνειρα για τον Φρόυντ είναι ο
φύλακας του ύπνου μας, τα ποιήματα είναι ο
φύλακας της αλήθειας μας. Οι φύλακες αυτοί από
κοινού προστατεύουν την ατομική μας ιδιοπροσωπία.
Από τις πολλαπλές ομολογίες γραφής διαλέγω την
εξής για την περίσταση: «’’Γράφω’’ ίσως να
σημαίνει γεμίζω τα λευκά διαστήματα της ύπαρξης,
το μηδέν εκείνο που ανοίγεται άξαφνα μέσα στις
μέρες και τις ώρες, ανάμεσα στα αντικείμενα της
κάμαράς μας και τα καταπίνει μέσα σε μία άπειρη
ερημιά και ασημαντότητα. Ο φόβος, έγραψε ο
Κανέτι, εφευρίσκει ονόματα για περισπασμό• ο
ταξιδιώτης διαβάζει και σημειώνει ονόματα στους
σταθμούς που περνάει με το τρένο, στις γωνίες των
δρόμων που τον φέρνουν τα βήματά του, και
προχωρεί κάπως ξαλαφρωμένος κι ευχαριστημένος
με την τάξη και το ρυθμό που έχει το μηδέν.»(Ιδέτε
Κλάουντιο Μάγκρις, Δούναβης(1986), μετάφραση:
Μπάμπης Λυκούδης, εισαγωγή Νίκος Μπακουνάκης,
εκδόσεις Πόλις, 2001). Η λύτρωση μέσα από τη
γραφή δεν θα μπορούσε παρά να διεγείρει αυξητικά
το ψυχαναλυτικό ενδιαφέρον.
Δεν ανήκω σ’ αυτούς που φρονούν ότι έχει
αποδειχτεί μαθηματικά η παγκοσμιότητα του
οιδιποδείου συμπλέγματος. Πιστεύω όμως ότι η
ψυχανάλυση, παρά τις εμφανείς αγκυλώσεις, τους
αυτοπεριορισμούς και τις αντιφάσεις της, θα
συνεχίσει την πορεία της, κατανοώντας όσο
καλύτερα μπορεί το λογοτεχνικό επίτευγμα।
Γιώργος Βέης Ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας

Εικαστική Ψυχοθεραπεία (πηγή: http://www.art-therapy.gr )


Γύρω στο 1940, μια σειρά ζωγράφων και ψυχοθεραπευτών έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως για κάποιο λόγο η δημιουργική έκφραση έχει θεραπευτική επίδραση στην ψυχολογική υγεία του ανθρώπου। Από τότε το «μυστήριο» έχει εξελιχθεί τόσο ώστε να αποτελεί ξεχωριστή ψυχοθεραπευτική μέθοδο την «Εικαστική Θεραπεία» (Art Therapy). Η Εικαστική Θεραπεία εφαρμόστηκε στις Η.Π.Α. και τη Μεγ. Βρετανία από το 1960, ενώ στην Ελλάδα αρχίζει να εφαρμόζεται γύρω στο 1980.


Ποια είναι λοιπόν αυτή η ξεχωριστή θεραπευτική προσέγγιση;
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία βασίζεται στη δύναμη της Εικαστικής Έκφρασης (ζωγραφικής, πηλού, κολλάζ, φωτογραφίας, άμμου κ.α.) ως μέσου επικοινωνίας. Η θεραπευτική προσέγγιση μέσα από την τέχνη, αναγνωρίζει τις καλλιτεχνικές διεργασίες, τις δομές, το περιεχόμενο και τους συνειρμούς πάνω σε αυτά, σαν καθρέπτες των ικανοτήτων, της προσωπικότητας και των ενδιαφερόντων του ανθρώπου. Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που επιτρέπει τη συναισθηματική έκφραση και «ίαση» μέσω εξωλεκτικών οδών. Η ζωγραφική είναι μια προβλητική τεχνική που επιτρέπει σε παιδιά και ενήλικες να δημιουργήσουν, να κατασκευάσουν μια εικόνα του κόσμου όπως τον βιώνουν. Μια εικόνα αντανακλά τους συναισθηματικούς προβληματισμούς των ανθρώπων. Συνήθως οι ενήλικες, χρησιμοποιούν έξεις για να εκλογικεύσουν τα συναισθήματά τους κι έτσι να απομακρυνθούν από αυτά.

Ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει την Εικαστική Ψυχοθεραπεία
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία δεν έχει περιορισμούς. Είναι και για μικρούς και για μεγάλους. Επίσης δεν απαιτεί κανένα ιδιαίτερο «ταλέντο» στη ζωγραφική. Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση να χρησιμοποιήσει κάποιος τα υλικά για να εκφραστεί.
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία προσφέρει ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας, μια διαφορετική «γλώσσα». Τη γλώσσα της εικόνας και του συμβολισμού.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ανθρώπους που βρίσκουν τα λόγια δύσκολα ή ανεπαρκή για να εκφράσουν αυτά που επιθυμούν. Είναι επίσης χρήσιμη και σε ανθρώπους, οι οποίοι στηρίζονται τόσο πολύ στο λόγο (στο διανοητικό, στη σκέψη) ώστε χάνουν επαφή με το συναίσθημα.

Τι συμβαίνει σε μια συνεδρία Εικαστικής Ψυχοθεραπείας;
Σε μια συνεδρία Εικαστικής Ψυχοθεραπείας μοιράζεται ο χρόνος ανάμεσα στη δημιουργία και στη συζήτηση πάνω σε αυτό που δημιούργησε κάποιος. Το πώς θα μοιραστεί αυτός ο χρόνος εξαρτάται από τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
Ο θεραπευτής δεν βρίσκεται εκεί για να καθοδηγεί και να επιβάλλει το δικό του «εγώ». Βρίσκεται εκεί για να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αποδοχής του ανθρώπου χωρίς κριτική. Βοηθάει στη διερεύνηση και επεξεργασία της εικόνας με τον εαυτό. Η σχέση είναι τριαδική δηλαδή θεραπευτής-θεραπευόμενος-εικόνα.

Η αξία της Εικαστικής Ψυχοθεραπείας
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία προσφέρει έναν «καθρέφτη» στα συναισθήματα και στις σκέψεις. Σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο, η εικόνα είναι κάτι που μένει. Είναι λοιπόν ένα είδος «χειροπιαστής μνήμης» γιατί ο άνθρωπος μπορεί να επιστρέψει σε μια εικόνα που έκανε παλιά και να τη διερευνήσει ξανά. Εκφραζόμενος κάποιος μέσα από τα δημιουργήματά του αποκτά έναν απόλυτα προσωπικό και ιδιαίτερο τρόπο για να επικοινωνήσει αυτά που γνωρίζει ή αυτά που δεν γνωρίζει.